Wemeldinge ligt aan de Oosterschelde op Zuid-Beveland. De Dorpsstraat van het dorp is aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Het is een populaire bestemming bij watersporters.
Het dorp is ooit ontstaan rond drie vliedbergen, waarvan er nog een zichtbaar is. Deze is 12 meter hoog en daarmee de hoogste in Zeeland. In de 12e eeuw verplaatste de bevolking zich richting een hoger gelegen dijk. Daar ligt nu de Dorpsstraat.
In vroeger tijden werd vooral geleefd van de vis en oestervangst (De Oesterbaai). In de 19e eeuw werden drie meestoven gebouwd in Wemeldinge. Ze werden gebruikt om meekrap te verwerken tot poeder. Van het poeder werd een rode kleurstof gemaakt.
Door de aanleg van het Kanaal door Zuid-Beveland ontwikkelde Wemeldinge zich als centrum voor binnenscheepvaart. In de hoogtijdagen was het kanaal het drukst bevaren kanaal van Europa. Door de opening van het Schelde-Rijnkanaal liep de scheepvaart in Zuid-Beveland terug.
De naam Wemeldinge stamt af van de oud Germaanse naam Werimald, wat betekend `bij de lieden van Wiemald` een moedige krachtige bewaker. De plaatsen die op – innige eindigen, behoren tot de oudste van Zeeland. Van oudsher was Wemeldinge een agrarisch dorp totdat in 1866 het kanaal door Zuid-Beveland werd geopend. Visvangst en oesterkwekerijen werden een belangrijke bron van inkomsten. Scheepvaart op het kanaal bracht handel door parlevinker op gang wat ontwikkeling voor het dorp betekende.
Tot 1992 moesten de schepen drie sluizen passeren alvorens verder het kanaal of de Oosterschelde op te varen. Door een aftakking in het kanaal kan de binnenscheepvaart rechtstreeks het kanaal of de Oosterschelde opvaren. De oude sluizen zijn nog zichtbaar in de jachthaven, maar hebben geen functie meer.
De Dorpsstraat
De Dorpsstraat met leilinden is een beschermd stadsgezicht. De huizen zijn gebouwd op een dijk en liggen hoger dan de omgeving, de tuinen aan de achterzijde liggen lager aan de voet van de dijk. Lang was de dorpsstraat een bedrijvige straat, de belangrijkste gebouwen zoals de bakker, kruidenier, herberg en gemeentehuis waren hier gevestigd. De ambachtslieden zijn weg, maar aan de gebouwen is de bedrijvigheid nog af te lezen. De 148 leilinden geven de straat een unieke uitstraling, zij zijn gepland in 1900 en worden jaarlijks gesnoeid om de unieke uitstraling te behouden.
De Sint Michielskerk staat op een Vliedberg, de toren stamt uit de 14e en het schip en koor uit de 15e eeuw. Een Vliedberg is een heuvel waarop in de 12e tot 14e eeuw een toren op werd gebouwd ter verdediging van het gebied. Ten oosten van de kerk ligt nog een vliedberg, deze is 12 meter hoog en daarmee de hoogste van Zeeland.
De vijver voor de kerk was een drinkplaats voor het vee, een “vaete” genoemd. Aan een zijde is een brede bestrate helling, zodat het vee makkelijk bij het water kon komen. De Fontijn in de vijver is een kunstwerk van Juul Kortekaas.
Wemeldinge was tot 1970 een zelfstandige gemeente, maar is nu onderdeel van de gemeente Kapelle. Het dorp heeft 3.060 inwoners (1 januari 2021).
De naam Wemeldinge komt van een persoonsnaam in combinatie met -inge. Deze persoonsnaam is vermoedelijk de Germaanse naam Wimald, een verkorting van Werimbald. In het verleden is ook wel gedacht aan de naam Winiwald. Wemeldinge betekent hierdoor zoveel als bij de lieden van Wimald, een moedige, krachtige bewaker. Plaatsen in Zeeland waarvan de naam eindigt op -inge behoren tot de oudste van de provincie.
De vlag bestaat uit drie schuine banen in de kleuren van het wapen en werd door de gemeenteraad bevestigd op 18 november 1955.
Tot 1992 moesten schepen bij Wemeldinge gebruikmaken van een van de drie sluizen die het mogelijk maakten om via het Kanaal door Zuid-Beveland de Oosterschelde te bereiken. Dit waren respectievelijk de kleine sluis, de midden sluis en de grote sluis. De kleine sluis was sinds 1973 niet meer in gebruik. Tegenwoordig wordt deze sluis gebruikt door de pleziervaart om vanuit de jachthaven de Oosterschelde op te komen.
Sinds 1992 is het echter mogelijk om rechtstreeks door te varen. Dit werd mogelijk doordat een nieuwe aftakking van het kanaal in gebruik werd genomen. De dijken langs het kanaal zijn tot deltahoogte verhoogd.
Wemeldinge behoort tot de gemeente Kapelle. Kapelle ligt op circa 3 km en is via de Wemeldingse Zandweg snel te bereiken. Wemeldinge is omringd door weiden. Aan de noordkant van dit dorp ligt het Nationaal Park Oosterschelde, het grootste nationale park van Nederland.
Wemeldinge heeft twee molens, molen de Hoop uit 1866 en molen Aeolus uit 1869.
Molen Aeolus is een koren- en pelmolen in Wemeldinge. De molen is vernoemd naar de naam van de griekse god van de wind, Aeolus. Deze molen werd in 1869 als wraak op een molenknecht die de huidige molen de hoop een stukje verderop liet bouwen.
De Aeolus molen is ook groter en hoger dan de molen de Hoop. In 1888 liep de molen schade op door een brand. De molen werd hersteld en er werd tot 1968 met de molen op windkracht gemalen. De molen is nu eigendom van gemeente Kapelle.
De molen is nog vrijwel compleet ingericht met 3 koppels maalstenen en in het hout een blik uitgevoerde pelsteen. De wieken van de molen zijn 24 meter lang en zijn voorzien van oudhollands hekwerk met zeilen.
Molen De Hoop Wemeldinge
Molen De Hoop is een korenmolen uit 1866 aan de Westelijke Kanaalweg in Wemeldinge. Het is een ronde stenen stellingmolen met een vlucht van 21,70 meter.
De molen werd in 1866 gebouwd door de molenaarsknecht van de molenaar van de voorganger van de andere molen Aeolus. Tot 1968 bleef de molen in bedrijf. Waarna in 1969 de verbouwing van de molen tot zomerverblijf op het laatste moment kon worden voorkomen. Tussen 1981 en 1983 werd de molen ingrijpend gerestaureerd. Tegenwoordig stelt een vrijwillige molenaar de molen af en toe in bedrijf.
Molen De Hoop is op zaterdag tussen 13:00 uur en 16:00 uur te bezoeken.
Tegenwoordig is toerisme de belangrijkste bron van inkomsten. Wemeldinge is een populaire bestemming. Toeristen en duikers bezoeken het Oosterscheldegebied.
Inmiddels hebben toeristen het dorpje gevonden.
Wemeldinge heeft een flinke jachthaven, tal van vakantiehuisjes en enkele campings. Wemeldinge heeft een grote jachthaven, er wordt veel aan watersport gedaan en er zijn vele wandel- en fietsroutes. Aan de noordkant van het dorp ligt Nationaal Park Oosterschelde, het grootste natuurpark van Nederland. Aan de monding van de jachthaven is een uitzichtpunt wat je een prachtig zicht geeft op de Oosterschelde en de Zeelandbrug aan de horizon.
De omgeving van Wemeldinge staat bekend om de fietsroutes door de fruitboomgaarden en langs de Oosterschelde.
Elke vijf jaar wordt Koningsdag grootschalig gevierd in Wemeldinge. Op Koninginnedag 2010 was het feest extra groot, aangezien de plaats toen werd bezocht door de koninklijke familie zelf. Het bezoek aan Wemeldinge werd gecombineerd met een bezoek aan Middelburg.
In het dorp staat de op een vliedberg gebouwde Sint-Maartenkerk uit de 14e eeuw (toren) en 15e eeuw (schip en koor). De kerk in Wemeldinge dateert uit de 15e eeuw, de toren is minstens een eeuw ouder. De kerk staat op een van de vliedbergen waarop Wemeldinge is ontstaan.
Oostelijk van de kerk ligt met een hoogte van twaalf meter de hoogste vliedberg van Zeeland, een aan de andere zijde van de kerk gelegen vliedberg met een hoogte van veertien meter is geheel verdwenen.
Verder is een gedeelte van het dorp, de met leilinden beplante Dorpsstraat, aangewezen een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Zeeland.