Giethoorn – het Venetië van het Noorden. Maar ook het gebied rond het ‘Venetië van het Noorden’ is uniek. Talloze historische dorpjes in de buurt van Giethoorn komen uitgebreid aan bod. Zo hebben steden als Zwartsluis, Dwarsgracht, Vollenhove en Blokzijl allemaal hun eigen historische sfeer, met oude kerken en huizen, pittoreske haventjes en kleurrijke tuinen. Hoe kunt u de unieke natuur rond Giethoorn, zoals het Nationaal Park Weerribben-Wieden, te voet, met de auto of per boot verkennen? Lees dit artikel en bekijk foto’s Giethoorn in mijn portfolio.
Giethoorn is een van de verborgen parels van Nederland
Het ‘Venetië van het Noorden’ is de laatste jaren erg populair geworden. En om alle goede redenen. Met zijn prachtige met riet bedekte traditionele boerderijen, historische waterwegen en oude bruggen, biedt dit charmante stadje een uniek venster op een vergeten tijdperk. Een periode waarin het leven nog verbonden was met het land en de natuur: turf graven, riet oogsten, vissen en landbouw. Zelfs vandaag de dag zetten sommige inwoners van Giethoorn een deel van de traditie voort. Ondanks het digitale tijdperk worden in dit charmante dorp nog steeds oude ambachten beoefend. Rond Giethoorn dragen kleine historische stadjes en natuurgebieden, waaronder Nationaal Park Weerribben-Wieden, bij aan de unieke ervaring die een bezoek aan dit juweeltje zal bieden.
Of je nu uit China, de VS, Europa of het Midden-Oosten komt, Giethoorn is een must – zie voor iedereen! Wordt het een wandeling door het centrum van Giethoorn, een vaartocht door de grachten of een onvergetelijk restaurantbezoek op een zomerse avond? Haal het meeste uit je Giethoorn-ervaring.
De eerste vermelding van Giethoorn dateert uit 1225. Flagellanten worden vaak vermeld als stichters van Giethoorn. Gait L. Berk schrijft erover: “Als dat waar is, is het fantastisch. Stel u voor, een troep haveloze dwepers die zich al maar geselen en uitzinnig ronddolen om dan voorouders te worden van een degelijk gekleed en kalm ploeterend volk.” Berk legt ook een verband met het klooster dat in Giethoorn-Noord gestaan heeft. Deze pioniers zouden veel geitenhoorns gevonden hebben van door de stormvloed van 1170 vanuit de Zuiderzee omgekomen geiten.
Volgende deze verklaring zouden zij hun nederzetting Geytenhorn genoemd hebben. Later werd dat Geythorn, en dankzij het dialect is het Giethoorn geworden. De geitenhoorn is terug te vinden in het wapen van Giethoorn. Volgens taalwetenschappers heeft “hoorn” echter de betekenis “in het water uitspringende hoek land”, hetgeen de vorm “Gethorne” (1230) ook laat vermoeden.
Giethoorn was een nederzetting van veenontginners
De ontginning startte vanaf de oostoever van het Giethoornsche Meer en bestond uit naar het oosten gerichte kluften die gescheiden werden door watergangen, zoals de Cornelisgracht en de Walengracht. De Dwarsgracht vormde een achterkade van een dergelijke ontginning. Naarmate de ontginning door de eeuwen vorderde werd het dorp oostwaarts verplaatst. De laatste keer gebeurde dat in de 17e eeuw, waarbij het dorp van de Gieterse Dijk, die later Beukersweg genoemd werd, naar het gebied van de huidige Dorpsgracht verplaatst werd.
Van vervening naar veehouderij
Rond 1750 schakelde het dorp over van vervening als basis van het bestaan naar veehouderij. De grachten waren aanvankelijk gegraven voor de afvoer van turf, maar kregen meer en meer betekenis voor het landbouwbedrijf. Na de laatste verplaatsing van het dorp naar de Dorpsgracht kreeg Giethoorn het karakter van een waterdorp met een gracht begeleid door een voetpad met voor de scheepvaart afneembare vonders. Daarnaast kwamen de typerende hoge bruggetjes. Deze moesten hoog zijn om in de boot staande punteraars en hoog met hooi beladen bokken onbelemmerde doorgang te kunnen verlenen. De Gietersen gebruikten hun boten ook voor vervoer naar omliggende plaatsen als Steenwijk, Meppel, Zwartsluis en Blokzijl.
Het gebruiken van punters
Punters werden ook gebruikt bij het “heveslepen”. Bij hoge waterstand voer men naar een kragge, een bodem bestaande uit halfvergane plantenresten, bijeengehouden door wortels van waterplanten, die door de luchtkanalen in de wortels blijft drijven. Deze kragge werd versneden in stroken van een meter breed en op de zij gerold. Vervolgens werden ze achter elkaar vastgebonden. Deze reeks kraggen werd achter een punter versleept naar een plek waar men land wilde winnen. Dit transport vond ook plaats door de dorpsgracht.
Een slag groter dan de punter is het Gieterse vlot, tussen de 8 en 11 meter lang en de breedte schommelde rond de 2 meter. Het werd gebruik voor transport van melkbussen, hooi, turf, hout, mest en riet. Met behulp van een veervlot is een tijd een veerdienst naar de markt in Meppel onderhouden. Vlotten werden geboomd en bij gunstige wind gezeild.
Het grootste schip Gieterse bok
Het grootste schip dat in Giethoorn gebruikt werd, was de Gieterse bok, die meer dan 12 meter lang kon zijn en soms was uitgerust met een kajuit. De bok werd gebruikt voor de zwaarste transporten en grote hoeveelheden hooi, maar ook grootvee werd vervoerd met de bok. Bokken werden ook door puntermakers verhuurd aan bijvoorbeeld boeren, soms voor een jaar, die deze dan weer onderverhuurden aan anderen voor bepaalde werkzaamheden. Bokken werden geboomd en bij gunstige wind ook gezeild.
De roeiboot was de kleinste boot die traditioneel in Giethoorn werd gebruikt en werd plaatselijk ‘botie’ genoemd. Deze waren 4 à 5 meter lang. Deze werd in tegenstelling tot de andere vaartuigen (gezamenlijk in Giethoorn “gevaer” genoemd) geroeid. Deze bootjes werden gebruikt om te melken of om kleine, snelle tripjes te doen.
Dit vele gebruik van boten leidde tot een aantal punterwerven. Soms worden er aantallen van 14 tot 20 punterwerven in Giethoorn genoemd. Bij Berk wordt dit in twijfel getrokken en Niek van den Sigtenhorst komt uit op 4 tot 6 punterwerven in Giethoorn.
Naast de eerdergenoemde veeteelt en turfwinning was ook rietsnijden en het snijden van andere waterplanten (“dulen”) voor dakbedekking een bron van inkomsten. Visserij was ook van belang in het Giethoorn in de 19e eeuw/begin 20ste eeuw. Het winnen van krabbenscheer als meststof (scherentrekken) was ook een economische activiteit. Aan zandwinning werd ook gedaan. Dat zand werd met behulp van punters van de bodem van het Bovenwijde gehaald.
De stormvloeden
Door de stormvloeden van 1775, 1776 en 1825, sloegen in het verveende gebied met brede trekgaten de smalle ribben weg en ontstonden het Bovenwijde en het Molengat. Doordat het veen niet dieper was dan 1 meter en er daaronder een stevige zandlaag was, is de maximale diepte van deze meren ook beperkt tot 1 meter, uitgezonderd een plek in het zuidwesten van het Bovenwijde waar op grootschaliger wijze zand gewonnen is. In 1825 waren er geen dodelijke slachtoffers in Giethoorn doordat de bevolking zich met zijn vaartuigen in veiligheid kon brengen. Ook direct ten westen van Giethoorn lag een meer. Dit meer is in de 19e eeuw drooggemalen en werd de Gietersche Polder genoemd.
Het einde van de turfwinning in 1950
Vanaf 1928 werd Polder Giethoorn (een andere polder dan de bovengenoemde Giethoornsche polder) aangelegd. De gronden werden onteigend terwijl de bevolking van Giethoorn daartegen hevig protesteerde. Met behulp van tewerkgestelde werklozen werden het moerassige gebied ontgonnen en kwamen er andere boerderijen met een modernere bedrijfsvoering, zonder de kenmerkende vaarcultuur van Giethoorn. Een enkele Gieterse boer kon in deze polder zijn bedrijf voortzetten, maar de meeste agrariërs kwamen uit andere delen van het land. De Gietersen zetten daarna gronden ten oosten van Giethoorn om in weidegrond.
In 1950 kwam, na een korte opleving in de Tweede Wereldoorlog, de turfwinning in het gebied rond Giethoorn ten einde.
In het dorp worden verschillende evenementen georganiseerd. in onze uitgebreide evenementen agenda vindt u een overzicht van deze evenementen. Maar behalve deze evenementen in ons eigen dorp zijn er ook nog veel leuke activiteiten in de dropjes en Steden om ons heen. Denk maar eens aan Meppel, Steenwijk en Zwolle.
Je kunt zo veel meer dan varen echter is een water activiteit een must tijdens uw bezoek aan ons dorp, Gelukkig staat water centraal in alle onderdelen. Bijna alle activiteiten doet u op of bij het water. Met de verschillende onderdelen zult u altijd terugkijken op een watervolle belevenis.
Dagje uit
Er zijn ontelbare mogelijkheden voor een geslaagd dagje uit en om uw bezoek aan het dorp zo aangenaam mogelijk te maken zijn er op onze website diverse arrangementen te vinden.
Deze arrangementen zijn soms al te reserveren vanaf 2 personen. Wij bieden heel veel mogelijkheden. Hier vindt u alles voor uw dagje uit, omdat wij Hét startpunt voor een ‘watervolle’ belevenis zijn.
We hebben heel veel kant en klare arrangement, dus er is eigenlijk voor ieder wat wils. Maar omdat niet iedereen altijd een arrangement kan vinden kunt u ook zelf een arrangement samenstellen. Stuurt u uw wensen per email naar ons en wij kijken of wij uw watervolle belevenis kunnen samenstellen.
In de regio
De ideale uitvalsbasis om NP Weerribben Wieden en de bijzonder plekjes in de omgeving te ontdekken, maar ook evenementen in de regio zijn goed bereikbaar.
Dus kijk eens op de verschillende websites waar alle informatie voor een dagje in de regio en laat u verassen door al het moois in de omgeving.
Vanaf Steenwijk is het 17 minuten naar Giethoorn met bus 70.
Centrum Giethoorn = bushalte Dominee Hylkemaweg.
Bus 70: Steenwijk – Giethoorn 1x per uur maandag-vrijdag 6.25 – 18.25 zaterdag 8.51- 18.51 zondag 9.26 – 18.26
Bus 70: Giethoorn – Steenwijk 1x per uur maandag-vrijdag 6.19 – 18.19 zaterdag 8.34 – 18.34 zondag 9.08 – 18.08
Bus 270 de Giethoorn Express: Steenwijk – Giethoorn – Blauwe Hand VV dagelijks elk half uur
Actuele vertrektijden bushalte Dominee Hylkemaweg Giethoorn link
De sportieve fietser vindt hier een uitgebreid netwerk van fietspaden, kilometerslang vol afwisselend landschap en natuur (bos, riet, water), cultuur en historie (voormalige Zuiderzee stadjes). Het zgn. knooppunten fietsnetwerk is in 2009 gereedgekomen.
In Giethoorn en de omgeving zijn diverse fietsroutes zoals de ANWB-fietsroute: De Wieden en De Weerribben en natuurlijk de dorpentocht Giethoorn en de Rietsnijdersroute. Veel fietsroutes overlappen elkaar, zo passeert u ook een stukje Giethoorn bij de Drentse Kolderveen route.